همه چیز درباره درخت پسته + صفر تا 100 مراحل کاشت

پسته گیاهی است که از دیرباز در نقاط مختلف ایران مورد کشت و پرورش قرار می گرفته است. جنگل های وحشی و خودروی پسته در ناحیه شمال شرقی ایران و نواحی هم مرز با ترکمنستان و افغانستان پیشینه ای باستانی دارد و تصور می رود که درخت پسته حدود 4-3 هزار سال قبل در ایران اهلی شده و مورد کشت و کارقرار گرفته

است.

اولین ارقام پسته در ایران حاصل پرورش و اهلی کردن درختان پسته وحشی بوده است که تعداد این ارقام بسیار محدود و شکل ظاهری آن با محصول پسته خودرو شباهت داشته است.
کم کم بر اثر پیوند و جابجایی این ارقام و توجه باغداران از نظر درشتی دانه های پسته تا حدودی تحول ایجاد شده و ارقام جدیدی بوجود آمده است.
ارزش اقتصادی پسته به عنوان یک محصول استراتژیک جایگاه خاصی را در بین تولیدات کشاورزی دارا می باشد.این محصول بخش عمده ای از صادرات غیر نفتی را تشکیل می دهد.

در شرایط کنونی حدود 55 درصد از تولید و بیش از 60 درصد از صادرات جهانی پسته در اختیار کشور ما بوده و درآمد ارزی حاصل از صادرات پسته از 400 میلیون دالر می باشد. سطح زیر کشت در حال حاضر سطح زیر کشت پسته ایران بیش از 360000 هکتار می باشد.
استانهای پسته خیز عبارتند از :یزد، خراسان، فارس، سمنان، سیستان و بلوچستان، قزوین، مرکزی، اصفهان و قم می باشند که بیش از 90000 هکتار سطح زیر کشت باقیمانده را به اختصاص می دهند. ارزش غذایی دانش امروز برتری های پسته را از پاره ای جهات بر بسیاری از خوراکیهای مقوی و مغذی از جمله خاویار، میگو، گوشت قرمز و سفید و… به اثبات رسانیده است.

مقدار انرژی حاصل از 100 گرم مغز پسته حدوداً 626 کیلو کالری می باشد. بعضی از ارقام پسته در دامغان پسته رقم خنجری دامغان: این رقم یکی از ارقام تجاری پسته در منطقه دامغان است که میوه آن بادامی شکل میباشد. اکثریت برگهای آن مرکب 3 برگچه ای هستند وبرگچه انتهایی بزرگتر از برگچه های جاتبی است. رقمی دیر گل بوده و در دهه دوم شهریور ماه قابل برداشت است، از این نظر جزء ارقام متوسط رس می باشد.

پسته رقم شاهپسند نیز یکی از ارقام تجاری پسته در منطقه دامغان بوده که میوه آن بادامی شکل می باشد. اکثریت برگهای آن مرکب 3 برگچه ای هستند.
رقمی دیر گل بوده و در دهه دوم شهریور ماه قابل برداشت است، از این جزء ارقام متوسط رس می باشد.

شهرستان دامغان با قدمت بیش از 700 سال در تولید پسته، به لحاظ شرایط مناسب اقلیمی رشد محصول پسته، یکی از بهترین و مرغوب ترین پسته را به لحاظ وجود ترکیبات ضروری و ارزشمند در واریته های مختلف دارامی باشد.
افت منابع زیرزمینی و توجه سرمایه گذاران به این محصول در آینده ای نزدیک، زمینهای زراعی جای خود را به باغات پسته خواهند داد و تولید حداکثری این محصول نیاز به پیش بینی شرایط مطلوب کاشت، داشت، برداشت، فرآوری، بسته بندی و تولید محصوالت جانبی را در درجه اهمیت باالیی قرار خواهد داد.

یکی از راههای موثر در جلوگیری از تبدیل شدن پسته به کاالی لوکس و افزایش مصرف عمومی با عنایت به تورمهای جهانی ، فرآوری مناسب پسته وتولید محصوالت جنبی از آن خواهد بود.
وطن اصلی و قدمت درخت پسته درخت پسته معمولی و یا پسته ایرانی پیستاکیا ورا به شکل جنگلهای انبوه در شمال شرقی ایران دیده میشود لذا
میتوان گفت که اصل این جور پسته از ایران است.

درخت پسته از ایران به سایر نقاط مخصوصا به سواحل دریای مدیترانه جنوب اروپا و شمال آفریقا رفته است.
مشخصات گیاه شناسی درخت پسته درخت پسته گیاهی است دو پایه یعنی گلهای نر و ماده جدا از یکدیگر و روی درخت مجزا قرار گرفته است.
گلآذین درخت پسته بطور کلی خوشهای است و در خوشه نر که گلها به یکدیگر فشرده و متراکم هستند. تعداد زیادتری گل مشاهده میشود تا در خوشه ماده که فاصله از گلها یکدیگر زیاد است و به همین علت این نوع گلها خوشه افشان و شلی تشکیل میدهند.
گلهای ماده دارای یک تخمدان و یک تخمچه هستند ولی کالله منشعب و دارای سه شاخه است. برگ درخت پسته از 5 تا 7 برگچه تشکیل شده است.
ریشه درخت محوری و عمودی است و تا عمق بیشتر از دو متر در داخل خاک فرو میرود. تلقیح گلهای ماده بوسیله باد انجام میگیرد.
آب و هوای مطلوب درخت پسته درخت پسته به سرمای شدید زمستان و گرمای زیاد تابستان هر دو مقاوم است. درخت پسته با هوا و زمین مرطوب سازگاری ندارد.
رطوبت زیاد در زمین باعث تولید بیماری صمغ و پوسیدگی یقه درخت میشود که به تدریج درخت را ضعیف و باالخره خشک میکند. درخت پسته به کم آبی و خشکی مقاومت زیاد نشان میدهد.
بطوری که درختان کهن را میتوان بدون آبیاری بر مدت خیلی طوالنی )شادی چند ده سال( زنده نگاه داشت.
خاک مطلوب برای رشد درخت پسته بهترین خاکها برای کاشت درخت پسته خاکهای لیمونی سبک یعنی شن و رس میباشد. در اراضی سبک مصرف
کود برای برداشت رضایت بخش است ولی در اراضی رسی سنگین که رطوبت را به مقدار زیاد و برای مدتی طوالتی در خود نگاه میدارد کاشت این گیاه نتیجه رضایت بخشی نمیدهد و مقدار محصول چندان قابل توجه نخواهد بود. درخت پسته تا اندازهای تحمل شوری خاک را میکند.

آبیاری درخت پسته

با وجود این که پسته استقامت زیادی به بی آبی دارد، لکن نباید از آب دادن آن مخصوصا در سنین ابتدایی غفلت شود. به طور متوسط بسته به بافت خاک از نظر نگهداری آب مدار آبیاری بسته به سن درخت به شرح زیر
توصیه می شود: به جز فصل زمستان

•  درخت با سن 1 تا 3 سال: مدار آبیاری 7 الی 10 روز
• درخت با سن 3 الی 6 سال : مدار آبیاری 12 الی 20 روز
• درخت با سن 6 سال به باال : مدار آبیاری یک ماه

باید توجه داشت زمانی که مدار آبیاری یک ماه است، در هر آبیاری آب زیادی به درخت داده شود تا رطوبت کامل به عمق خاک نفوذ کند.

هرس کردن درخت پسته

هرس یعنی بریدن شاخه های اضافی و این عمل در زمستان انجام می شود. پس از فرم دهی درخت در سال های بعد از پیوند و قبل از باردهی، هرس اهمیت دارد که شامل شنگ کردن شاخه ها، سر بر داری و حذف پاجوش ها می باشد. هرس باعث درشت شدن میوه درخت و تا حدی یکنواخت شدن باردهی در سالهای مختلف می شود.

کود دهی درخت پسته

کود دامی گوسفندی و گاوی مورد استفاده باید کامال پوسیده باشد. بهتر است کود مرغ نیز با کودهای گوسفندی یا گاوی مخلوط شود و در شیاری به عمق حداقل 40 سانتیمتر بسته به سن درخت و عرض 40 سانتیمتر در انتهای چتر سایه انداز درخت دفن شود.
فصل کود دهی فصل خواب درختان یعنی زمستان است.
نیز با کود حیوانی مورد استفاده مطلوب می باشد. ( K-p-Nمخلوط کردن کود کامل شیمیایی ) دادن کود شیمیایی ازته )سولفات آمونیم و سولفات پتاسیم( در مناطق با آب و خاک شور در نیمه دوم اردیبهشت ماه جهت افزایش جوانه های رویشی و زایشی، در نیمه دوم تیرماه جهت پر شدن دانه های پسته در درختان بارده مناسب است. میزان کود مصرفی با مشاوره کارشناسان از 100 گرم تا 200 گرم به ازای هر درخت می باشد.
استفاده از کودهای مایع و جامد میکرو در فصل رشد درخت بسته به نوع کمبود و مشاوره با کارشناسان کشاورزی همزمان با سمپاشی و یا به صورت مستقل بسیار مناسب است. بعد از برداشت پسته دادن کود روی به صورت محلول پاشی توصیه می شود.

دلیل پوکی پسته

عدم وجود گرده نر که ناشی از کمبود درخت نر می باشد مهمترین عامل پوکی پسته بوده و باید به ازای هر 10 الی 15 درخت ماده یک درخت نر در باغ پیوند نمایید. در صورت کمبود درخت نر حتما گرده افشانی مصنوعی انجام دهید.
عدم رسیدگی و توجه کامل به درختان از جمله آبیاری کم و نامنظم، ندادن کود حیوانی و هرس نکردن درختان و غلبه آفات در باغ باعث پر نشدن مغز پسته و یا ریزش جوانه های سال بعد می شود.

آفات مهم درخت پسته

پسیل پسته، که حشره زرد رنگ کوچکی است و در حال حاضر بیشترین خسارات را وارد می کند و موقع خسارت شدید، پای درخت شکرک ایجاد می شود.
کنه درختان پسته که این آفت با چشم معمولی قابل مشاهده نیست و عالئم آن اینکه ابتدا برگها سبز تیره و سپس حالت چرمی رنگ می شوند.
شپشک پسته، این آفت کامال روی برگها و خوشه ها قابل مشاهده است و درخت مورد حمله محصول آن اغلب پوک و نیم مغز می شود.

برای مبارزه با شپشک استفاده از سم اتیون با نسبت 2.5 – 2 در هزار بسیار مناسب است. ذکر این نکته ضروری است که برای مبارزه با هر یک از آفات مشاوره با کارشناسان خبره کشاورزی جهت توصیه سم و زمان سمپاشی بسیار مهم است.

زمان برداشت پسته

پسته را وقتی کامل رسید برداشت نمایید.
برداشت را ساعتهای اولیه روز شروع نموده و محصول برداشت شده را زیر سایه و یا جای خنک قرار دهید.
قسمتهای آلوده به آفت را در باغ جداگانه برداشت نمایید.
محصول برداشت شده را سریعا به مراکز فرآوری پسته که تمام اتوماتیک و بهداشتی است انتقال دهید تا سریعا پوست گیری و جداسازی شود. به این ترتیب رنگ پوسته سخت پسته سفیدرنگ و بازاری پسندی مناسب خواهد داشت.

كاشت درخت پسته:

مناسبترین بافت خاك جهت كاشت پسته بافت شني لوم مي باشد.
معیارهاي كیفي جهت آب مناسب براي آبیاري باغات پسته عبارتند از: حداكثر شوري 4 میلي موس بر سانتي متر، حداكثر نسبت جذبي سدیم ،15 حداكثر كلر میلي 5/8 ( 3Hcoحداكثر بي كربنات ) ، 2 PPmآب آبیاري 10 میلي اكي واالن بر لیتر، حداكثر غلظت بر میلي اكي واالن بر لیتر، حداكثر میزان كربنات سدیم باقیمانده 10 ( 4Soاكي واالن بر لیتر، حداكثر سولفات )  2000 TDSحداكثر غلظت منیزیم 5 میلي اكي واالن برلیتر ، حداكثر مقدار باقیمانده خشك یا 5/2، (RSC(
میلي گرم در لیتر . درصورت مطبق بودن خاك محل احداث باغ ، بایستي محل ردیفهاي كاشت حداقل به عرض 1 متر و به عمق 2 متر با بیل مكانیكي كامال” مخلوط و یكدست شود .

درصورت انتخاب سیستم آبیاري غرقابي و سطحي ، شیب نهایي زمین بایستي حدود 1-2 درصد باشد . كاشت نهال و یا بذر نباید در داغ آب و نوك پشته ها انجام شده و بهتر است محل كاشت كمي پائین تر از محل داغ آب انتخاب شود . در نقشه كاشت بایستي محل ردیفهاي كاشت ، محل قرارگرفتن درختان نر ، محل خیابانهاي اصلي و فرعي ، محل قرارگرفتن نوارهاي بادشكن، مسیرهاي اصلي و فرعي انتقال آب و . . . مشخص گردد .

جوي پشته ها جهت كاشت بذر یا نهال ، بایستي به عرض 100 – 50 سانتي متر وعمق30-40 سانتي متر احداث گردد .
محل كشت بذر از كف جوي بایستي حدود 10 سانتي متر باالترباشد و هنگام آبیاري ، آب حدود 5 سانتي متر روي بذر را بپوشاند . فاصله كاشت درختان در روي ردیف حداقل 2-3 متر و فاصله ردیفهاي درختان حداقل -6 5 متر در نظر گرفته شود.

دور آبیاري جهت نهالهاي پسته در سال اول حداكثر 7 روزه و درسال دوم 14 روزه مي باشد . جهت پیوند نهالهاي پسته ، در اسفندماه نهالهاي 2-3 ساله سربرداري شده و پس از رشد جوانه هاي جانبي بر روي پایه سربرداري شده ، حدود 3 شاخه جانبي برروي پایه اصلي نگهداري شده و سایر شاخه ها حذف مي شوند.
زمان مناسب جهت پیوند نهالهاي پسته بطور عمده اواخر اردیبهشت تا اوایل خرداد مي باشد.
نسبت مناسب درختان نر به درختان ماده نسبت 1 به 9 است. هرس فرم مناسب جهت درختان پسته ، هرس فرم جامي و شلجمي مي باشد. پسته، دانه میوه از درخت پسته است. درخت پسته اولین بار در ترکیه و ایران یافت شد.
در آن زمان، پسته غذاي اشراف بود. در سال هاي بعد، فقط در جشن ها و مهماني ها مصرف مي شد. بعدها در انواع دسرها، شیریني ها، بستني و حتي به عنوان اشتها آور خورده مي شد. این دانه، به خاطر شکلش به نام “آجیل خندان” معروف شد.

پسته به عنوان یک ماده غذایي گیاهي و نیرو بخش و درمان کننده بسیاري از بیماري ها مورد استفاده قرار مي گیرد.

فواید پسته

پسته در مقایسه با دیگر آجیل ها، مقدار کمي کالري دارد. بدون کلسترول مي باشد و داراي مقدار کمي چربي مي کند. پس پسته Kو D ,E ,Aاشباع مي باشد. چربي یک منبع انرژي مي باشد و کمک به جذب ویتامین هاي از آن جایي که داراي چربي مي باشد، این امر مهم را نیز انجام مي دهد.
یکي از بهترین منابع پروتئین گیاهي مي باشد.
پسته از آنجایي که داراي مقدار زیادي چربي غیراشباع و پروتئین مي باشد، لذا نباید بیشتر از 18 گرم در هفته مصرف شود. پسته داراي مقدار زیادي فیبر مي باشد. فیبر به هضم مواد غذایي کمک مي کند، کلسترول و قند خون را تنظیم مي کند.
پسته در بین گروه آجیل ها، یکي از بهترین منابع پتاسیم مي باشد. پتاسیم 1 عدد پسته برابر پتاسیم 1 عدد پرتقال است. مقدار پتاسیم در 2 عدد پسته بیشتر از 1 عدد موز مي باشد. پتاسیم موجود در پسته، به تعادل مایعات بدن کمک مي کند، ضربان قلب را تنظیم مي کند و براي کاهش فشار خون نیز بسیار مفید مي باشد.

همچنین داراي فسفر مي باشد و در ساخت استخوان ها و دندان ها شرکت مي کند، جلوي خستگي و ضعف را مي گیرد و براي تقویت عضالت بدن مفید مي باشد.
پسته، مقداري منیزیم نیز دارد که منیزیم یکي از مهم ترین عناصر معدني براي تبدیل غذا به انرژي مي باشد، ضربان قلب را تنظیم مي کند واز گرفتگي عضالت جلوگیري مي کند.
آهن در پسته، براي سرگیجه، خستگي، رنگ پریدگي و کم خوني مفید است.
روي براي تقویت پوست، مو و ناخن بسیار مهم است.

کمک به سوخت و ساز پروتئین مي کند و در 6Bمي باشد. ویتامین Eو 1B ، 6Bپسته داراي ویتامین هاي باعث افزایش انرژي، تقویت سلول هاي عصبي و متعادل کردن 1Bجذب مواد غذایي نیز نقش دارد. ویتامین اشتها مي شود.
جزو گروه آنتي Eدر بین آجیل ها، پسته داراي بیشترین آنتي اکسیدان مي باشد. همان طورکه مي دانید ویتامین اکسیدان ها مي باشد و تقویت سیستم ایمني بدن، سالمت چشم و جلوگیري از خستگي و استرس و نیز جلوگیري از تخریب سلول ها را بر عهده دارد.
پسته نیز مانند دیگر دانه ها، از بیماري هاي قلبي جلوگیري مي کند. به خاطر وجود چربي هاي غیر اشباع، مي تواند مقدار کلسترول خون را پایین بیاورد.
پسته باعث عملکرد درست مغز مي شود و شخص را آرام مي کند.
این آجیل مي تواند جلوي پیشرفت بیماري هاي مزمن از قبیل سرطان را بگیرد.
را باال ببرد و درعین حال (HDLمطالعات نشان داده است؛ پسته مي تواند مقدار کلسترول خوب خون)
و تري گلیسیرید را پایین بیاورد. ( LDLمقدارکلسترول بد خون)
پودر پسته، درمان کننده دندان درد مي باشد.
پسته تغییري در فشار خون و افزایش وزن انجام نمي دهد. اما به خاطر کاري باالیي که دارد، به عنوان یک میان
وعده پرکالري شمرده مي شود و نباید زیاد مصرف شود.
براي کاهش نمک و چربي در رژیم غذایي، باید از خوردن پسته بو داده و شور خودداري کنید.
1،Bویتامین 6،Bالزم به ذکر است که، 28 گرم پسته، بیشتر از 10 درصد نیاز بدن به فیبر غذایي، ویتامین
منیزیم و فسفر را تامین مي کند.

انواع درختان پسته

داراي 11 گونه است، درخت پسته داراي برگهاي Pistaciaدرخت پسته اهلي متعلق به تیره است . جنس مركب شانه اي بوده و درخت پسته دو پایه است و براي تولید میوه به وجود هردو درخت نر و ماده نیاز است.
گلهاي درخت پسته فاقد گلبرگ و غده هاي شهد ساز بوده و زنبورهاي عسل را به خود جلب نمي كنند و گرده گل توسط باد پراكنده مي شود.
درخت پسته برگ ریز بوده ، در پائیز خزان نموده و زمستان را در خواب مي گذراند . ریشه زائي درخت پسته محوري و عمودي بوده و قدرت تولید ریشه فرعي در درخت پسته ضعیف است . مرحله نونهالي درخت پسته طوالني بوده و تاقبل از پنج سالگي درختان میوه كمي تولید مي كنند و از 10 تا 12 سالگي باردهي كامل و
اقتصادي درخت آغاز مي شود.
مهمترین Pیا بنه ، mutica.Pیا پسته معمولي ، ، Vera.Pعبارتند از : Pistaciaمهمترین گونه هاي جنس ارقام پسته در ایران عبارتند از : اوحدي ، كله قوچي ، اكبري ، احمد آقائي ، ممتاز، بادامي زرند، شاه پسند، سفید پسته نوق ، خنجري دامغان و قزویني . نیاز سرمایي درخت پسته از 600 ساعت با دماي كمتر از 7 درجه
سانتي گراد براي رقم كله قوچي تا 1200 ساعت با دماي كمتر از 7 درجه سانتي گراد براي رقم اكبري متفاوت بوده و مقدار آن بطور متوسط 1000 ساعت زیر 7 درجه سانتي گراد در نظر گرفته مي شود .
عدم تامین سرماي مورد نیاز درخت پسته موجب تاخیر در گلدهي ، گلدهي نامنظم ، كاهش تعداد برگچه هاي برگ ، تولید برگهاي غیر طبیعي و ساده و … مي شود . كشت و پرورش پسته از عرض 27 درجه شمالي تا عرض 42 درجه شمالي انجام مي شود . اغلب درختان پسته در ارتفاع 900-2000 متري از سطح دریا قرار
گرفته اند.
درخت پسته قادر به تحمل دماي 45 درجه سانتي گراد در تابستان و دماي -20 درجه سانتي گراد در زمستان مي باشد . براي داشتن حداكثر محصول میزان حداكثر رطوبت نسبي بایستي كمتر از %35 باشد.

نام پسته از کجا گرفته شده؟

به گفته )برتولد لوفر( ایران شناس امریکایی که کتابی درباره ایران در سال 1926 منتشر کرده است پسته از ادوار باستان در ایران حایز اهمیت بوده و لفظ پسته در زبان های یونانی , التین و سایر زبان های اروپایی از نام پسته ایرانی گرفته شده است. نام این درخت در پارسی قدیم پیستاکا و در پارسی میانه یا پهلوی پیستاک بوده است. و در پارسی امروز پسته تلفظ می شود.

سطح زیر کشت پسته ایران چقدر است؟
در حال حاضر سطح زیر کشت پسته ایران بیش از 360000 هکتار مي باشد که استان کرمان با مجموع بیش از 270000 هکتار باغ هاي بارور وغیربارور 77 درصد محصول کل کشور را تولید و به عنوان مهمترین منطفه پسته کاري ایران ودنیا محسوب مي شود. ضمناً سایر استانهاي پسته خیز عبارتند از:یزد.خراسان.فارس.سمنان.سیستان وبلوچستان.قزوین.مرکزي.اصفهان و قم مي باشند که بیش از 90000هکتار سطح زیر کشت باقیمانده را به خود اختصاص مي دهند.

خاک مطلوب پسته چگونه باید باشد؟

بهترین خاکها برای کاشت درخت پسته خاکهای لیمونی سبک یعنی شن و رس میباشد. در اراضی سبک مصرف کود برای برداشت رضایت بخش است ولی در اراضی رسی سنگین که رطوبت را به مقدار زیاد و برای مدتی طوالتی در خود نگاه میدارد کاشت این گیاه نتیجه رضایت بخشی نمیدهد و مقدار محصول چندان قابل توجه نخواهد بود.

درخت پسته تا اندازهای تحمل شوری خاک را میکند

صمغ پسته، عصارهای خوابآور و ضد اضطراب نتایج یک پژوهش در فاز حیوانی نشان داد: عصاره هیدروالكلی صمغ پسته بر تسهیل روند خوابآوری، اثر ضد
اضطرابی و شل کنندگی عضالنی تاثیر مثبت دارد.
به گزارش ایسنا،حسین حسینزاده، استاد فارماکودینامی و سمشناسی مرکز تحقیقات علوم دارویی و دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، در پژوهشی اثرات تزریق داخل صفاقی عصاره هیدروالكلی صمغ پسته بر شلی عضالنی، خواب و اضطراب بر روی موش سوری را مورد بررسی قرار داده است.
در این پژوهش اثر صمغ پسته بر تعادل حركتی و شل كنندگی عضالنی به دو روش میله چرخان و بارفیكس30، و 60 دقیقه پس از تزریق مواد بررسی شد. در آزمون خوابآوری، زمان شروع به خواب رفتن و مدت زمان در خواب بودن 30 دقیقه پس از تزریق عصارهها و مواد به روش القاء خواب با تزریق پنتوباربیتال انجام شد.